Uyumsuz Hayal Kurma
Maladaptive Dayrdream
Uyumsuz Hayal Kurma (UHK) 2002 yılıda Eli Somer tarafından bulunan bir bozukluktur. UHK'ya sahip bireyler günlük yaşamının büyük alanın kaplayacak şekilde hayal kurma(zihin gezintisi) ile geçirmektedirler. Kişinin mesleki, akademik, sosyal yaşamını olumsuz yönde etkileyen bir davranıştır. Bu fantezi etkinliğinin gerçek dünya ile alakası olmadığını ve hayal dünyaları olduğunun farkındadırlar. Bireyler hayal kurarken müzik dinlemeye , yürümeye ve gizliliğe ihtiyaç duyarlar. Uyum Hayal Kurma Davranışını tespit etmek için Aşağıda verilen Anketler yardımcı olabilir.
Uyumsuz Hayal Kurma için Yapılandırılmış Klinik Görüşme
(UHK- YKG)
GÖRÜŞMECİLER İÇİN TALİMATLAR: Her madde aynen yazıldığı gibi sorulmalıdır. Görüşülen kişi soruyu anlamamış görünüyorsa, açıklama sağlanabilir. Maddeyi güvenle derecelendirmek için yeterli bilgiye sahip oluncaya kadar, her bir maddeyi daha fazla soru ve semptomların daha iyi bir açıklaması ile devam ettirin.
Görüşmeci: Katılımcı: Tarih:
Lütfen aşağıdakilerin sizin için geçerli olup olmadığını belirtin:
-
Son 6 ay içinde ayrıntılı hikayelerle dolu canlı fanteziler (hayaller) yaşadınız mı?
Evet =1 Hayır =2 Evet, fakat 6 aydan az = 3 [ ]
2. Cevabınız evet ise, bu fantezi etkinliği sürekli veya yineleyici mi? Yani, sık sık mı veya uzun süreli mi hayal kuruyorsunuz?
Evet =1 Hayır= 2 Evet, fakat 6 aydan az =3 [ ]
Aşağıdakilerin sizin için geçerli olup olmadığını lütfen belirtin:
1. Hayal kurarken, görsel, işitsel (ses) veya duygusal (duygular ve duygusal) özellikleri içeren yoğun bir dalma (tamamen hayalin içinde olma ) hissi yaşadınız mı?
Evet =1 Hayır= 2 [ ]
2. Hayal kurmanız müziğe maruz kalmakla tetikleniyor, sürekli hale geliyor veya artıyor mu?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
3. Tekrarlayan hareketler yapmakla (örneğin, hızlanma, sallanma, el hareketleri) hayal kurmanız tetikleniyor, sürekli hale geliyor veya artıyor mu?
Evet =1 Hayır= 2 [ ]
4. Sıkıntılı veya sıkılmış hissettiğinizde sık sık hayal kuruyor musunuz?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
5.Başkalarının yokluğunda hayal kurmanızın uzunluğu veya yoğunluğu artıyor mu?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
6. Hayal kuramadığınızda veya hayal kurmanız kesintiye uğradığında, engellendiğinde rahatsız olur musunuz?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
7. Günlük işlerle, sosyal, akademik veya profesyonel faaliyetlerle meşgul olmaktansa hayal kurmayı mı tercih edersiniz?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
8. Hayal kurmayı kontrol etmek ya da durdurmak için tekrar tekrar başarısız girişimlerde bulundunuz mu?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
B. Hayal kurmanız sosyal, akademik, mesleki veya diğer önemli işlevsellik alanlarınızı bozuyor mu?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
C.Hayal kurmanız önemli bir sıkıntıya neden oluyor mu?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
Rahatsızlığın bir maddenin (örn. kötüye kullanılan bir madde, bir ilaç) veya genel tıbbi bir durumun doğrudan fizyolojik etkilerinden kaynaklanıp kaynaklanmadığını belirtin.
D: Görüşmeci; Uyumsuz Hayal Kurma'nın, Otizm Spektrum Bozuklukları, Dikkat Eksikliği/Hiperaktivite Bozukluğu, Demans, Şizofreni Spektrum Bozuklukları, Bipolar Bozukluk, Obsesif-Kompulsif ve İlişkili Bozukluklar, Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu, Madde Bağlantılı Bozukluklarla veya Organik Bozukluk veya Tıbbi Bir Durum ile daha iyi açıklanmadığından emin olmalıdır.
* Ayırıcı tanı için örnek, araştırma soruları
DEHB
Genel olarak görevlere dikkat etmekte zorlanıyor musunuz?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
unutkan mısın Bunun nedeni hayal kurmanız mı yoksa hayal kurmasanız bile dikkatiniz dağılıyor mu?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
Şizofreni/psikoz
Gündüz düşlerini siz mi oluşturuyorsunuz yoksa bunlar aklınıza mı yerleştirildi?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
Hayalinizdeki sesler kafanızın içinde mi oluyor yoksa dışarıdan mı geliyor?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
Hiç özel bir amacınız olduğunu hissettiniz mi?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
Hiç izlendiğinizi veya birinin sizi elde etmeye çalıştığını hissettiniz mi?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
OKB
Hayalleriniz dışında, sık sık düşüncelerinizi tekrarlıyor musunuz?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
Doğru olana kadar bir işlemi tekrarlamanız gerekiyor mu?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
Her şeyi tekrar tekrar kontrol etmeniz mi gerekiyor?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
DID
Diğer karakterleriniz veya diğer versiyonlarınız hiç vücudunuzu ele geçirdi mi?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
Bu karakterler kontrolü devraldığında ne olduğuna dair bir anınız var mı?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
PSTD
[hayallerin başladığı belirli bir zamanı bildirirlerse] O sırada önemli bir şey mi oldu?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
Hayalleriniz her zaman gerçek hayatınızda olmuş bir şey etrafında mı odaklanıyor?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
Madde
Herhangi bir ilaç kullanıyor musunuz?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
Keyif verici maddeler kullanıyor musunuz?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
Sadece madde etkisinde olduğunuzda mı hayal kuruyorsunuz?
Evet =1 Hayır =2 [ ]
Diğer durumlar: Size başka bir psikiyatrik veya tıbbi durum teşhisi konuldu mu?
Evet =1 Hayır =2 Teşhis/Tanı:
Katılımcıların Cevapları 'Evet' ise, Uyumsuz Hayal Kurma Bozukluğu olarak değerlendirir:
A bölümü 1. ve 2. yanıt evet ise, B kriteri , C kriteri ve D kriteri için pozitiftir.
Kişi UHK kriterlerini karşılıyorsa, hafif, orta veya şiddetli olarak değerlendirin.
Hafif: Çoğunlukla sıkıntı yaşar, belirgin bir işlevsel bozukluk yok.
Orta: Bir işlev alanı etkilenir (örn. iş).
Şiddetli: Birden fazla işlevsellik alanı etkilenir (örn. iş, okul veya sosyal yaşam).
Yok = 1; Mevcut, hafif = 2; Mevcut, orta = 3; Mevcut, şiddetli = 4
Belirtilmemiş MD ise değerlendir [*]
Evet =1, Hayır= 2 [ ]
[*] Tanımlanmamış UHK = Uyumsuz Hayal Kurma Bozukluğu için tam ölçütleri karşılamayan bir Uyumsuz Hayal Kurma biçimi.
Bu, A Ölçütü 3 olduğunda (süresi 6 aydan az) olan durumdur.
Uyumsuz Hayal Kurma Anketi - MDS-16
Aşağıdaki soruları cevaplarken, eğer başka türlü bir şey belirtilmemişse, son bir ay içerisinde kurduğunuz hayalleri dikkate alın. Deneyiminize en çok uyan yüzdeyi işaretleyin.
Örneğin: Bazı insanlar o kadar çok hayal kurarlar ki, nerede olduklarını unuturlar.
Siz hayal kurduğunuzda nerede olduğunuzu ne sıklıkla unutuyorsunuz?
%0 %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100
Bu örnekte % 20 seçilmiştir.
1. Bazı insanlar belli türden müziklerin hayal kurmayı tetiklediğini farkedeler. Müzik sizin hayal kurmanızı ne ölçüde tetikler?
%0 Asla %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100 Çok Sık
2. Bazı insanlar gerçek bir yaşam olayı tarafından kesintiye uğrayan hayallerine kaldığı yerden devam etmek isterler. Kurduğunuz hayallerden biri gerçek bir yaşam olayı tarafından kesintiye uğradığı zaman, mümkün olan en kısa zamanda bu kurduğunuz hayale geri dönme ihtiyacınız veya isteğiniz ne kadar güçlüdür?
%0 Hiç İstek Yok %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100 Aşırı İstek
3. Halihazırda ki hayal kurmanıza, sesiniz veya yüz ifadeniz ne sıklıkla eşlik etmektedir? (örneğin; gülme, konuşma veya mırıldanma)
%0 Asla %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100 Çok Sık
4. Gerçek yaşam yükümlülüklerinizi yerine getirmeniz sebebiyle hayal kuracak vakit bulamazsanız, hayal kurmak için zaman bulamamanız size ne kadar sıkıntı verir?
%0 Hiç %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100 Aşırı Sıkıntılı
5. Hayal kurmak bazı insanların günlük iş ve görevlerini yerine getirmelerine engeller. Hayal kurmak günlük temel işlerinizi başarıyla tamamlamanızı ne kadar engellemektedir?
%0 Hiç Engellemez %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100 Aşırı Engeller
6. Bazı insanlar hayal kurmaya harcadıkları zaman konusunda kendilerini sıkıntılı veya endişeli hissederler. Bugünlerde hayal kurmaya harcadığınız zaman konusunda kendinizi ne kadar sıkıntılı hissediyorsunuz?
%0 Hiç %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100 Aşırı Sıkıntılı
7. Dikkat etmeniz veya bitirmeniz gereken zorlu ya da önemli bir iş olduğunda, işinizi hayal kurmadan tamamlamanız sizin için ne kadar zordur?
%0 Hiç Zor Değil %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100 Aşırı Zor
Hayal kurmak bazı insanların hayatlarındaki önemli şeylere engel olmaktadır. Hayal kurmanız hayattaki hedeflerinize ulaşmanızı ne kadar engellemektedir?
%0 Hiç Engellemez %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100 Aşırı Engeller
9. Bazı insanlar hayal kurmalarını kontrol etmekte ya da hayal kurmalarına limit koymakta zorlanırlar. Hayal kurmanızı kontrol altında tutmak sizin için ne kadar zor olmaktadır?
%0 Hiç Zor Değil %0 Asla %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100 Aşırı Zor
10.Bazı insanlar kurduğu hayallerden biri gerçek bir yaşam olay tarafından kesintiye uğradığında rahatsızlık hissetmektedirler. Gerçek bir yaşam olayı, kurduğunuz hayallerden birini kesintiye uğrattığında, ortalama olarak ne kadar rahatsızlık hissedersiniz?
%0 Hiç Rahatsız Değil %0 Asla %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100 Aşırı Rahatsız
11. Hayal kurmak bazı insanların akademik/mesleki veya kişisel başarılarını engeller. Hayal kurmak sizin akademik/mesleki başarınızı ne kadar engellemektedir?
%0 Hiç Engellemez %0 Asla %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100 Aşırı Engeller
12. Bazı insanlar hayal kurmayı başka birçok şeyi yapmaya yeğler. Başka insanlarla etkileşimde bulunmak, sosyal faaliyetlere katılmak veya hobilerinizle uğraşmak yerine hayal kurmayı tercih etme dereceniz nedir?
%0 Hiç %0 Asla %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100 Tamamıyla
13. Sabah ilk uyandığınızda, hemen hayal kurma arzunuz ne kadar güçlüdür?
%0 Hiç %0 Asla %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100 Aşırı İstek
14. Halihazırdaki hayal kurmanıza, tempo tutmak, sallanmak ve ellerinizi sallamanız gibi fiziksel aktiviteler ne sıklıkla eşlik etmektedir?
%0 Hiç %0 Asla %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100 Çok Sık
15. Bazı insanlar hayal kurmayı severler. Hayal kurduğunuzda, hayal kurmayı ne kadar rahatlatıcı veya eğlenceli bulursunuz
%0 Hiç %0 Asla %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100 Çok
16. Bazı insanlar müzik dinlemiyorken hayal kurmakta zorlanırlar. Sizin hayal kurmanız için müzik dinlemeniz ne kadar gereklidir?
%0 Gerekli Değil %0 Asla %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100 Çok Gerekli